Câu chuyện bắt nguồn từ clip đi “phượt” của một nam thanh niên. Người này khi di chuyển trên đường vô tình bắt gặp bạn nữ với chiếc áo hở lưng nên đã dùng điện thoại ghi lại, sau đó up lên tiktok với với tiêu đề: “Không hiểu sao nhiều ông lại để người yêu mặc thế này ra đường được”.
Sau khi clip được đăng tải, chỉ trong ít giờ đồng hồ đã có hàng chục nghìn “thả tim” và hơn 5 nghìn lượt share. Trước sự “lan tỏa” chóng mặt của đoạn clip này, cô gái đã quay video, yêu cầu nam thanh niên xin lỗi công khai nếu như không muốn phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Cô gái này cũng bày tỏ quan điểm khi cho rằng việc lựa chọn trang phục thế nào là quyền của mình, miễn nó không ảnh hưởng đến ai.
Cô gái cho rằng, việc lựa chọn trang phục là quyền của mình, miễn nó không ảnh hưởng đến ai
Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường- Trưởng văn phòng luật sư Chính Pháp chia sẻ, pháp luật ghi nhận quyền tự do ngôn luận nhưng cũng bảo vệ quyền nhân thân, hình ảnh của mọi cá nhân. Bởi vậy, cô gái trong clip có thể đã đúng nếu như nội dung đăng tải sử dụng hình ảnh không có sự cho phép và gây ảnh hưởng đến danh dự nhân phẩm, uy tín của cô gái này.
Hiến pháp và pháp luật ghi nhận quyền tự do ngôn luận, tự do bày tỏ quan điểm thái độ của mình đối với các vấn đề xã hội. Hiến pháp và pháp luật Việt Nam cũng ghi nhận, bảo đảm và bảo vệ quyền tự do nhân thân trong đó có quyền tự do hình ảnh của mỗi cá nhân. Việc bày tỏ thái độ quan điểm của mình đối với người khác và các vấn đề xã hội là quyền tự do ngôn luận. Thậm chí hoàn toàn có thể bày tỏ thái độ khen, chê với nhan sắc, trang phục của người khác.
Tuy nhiên, việc khen chê không được nhằm xúc phạm danh dự nhân phẩm của người khác. Đồng thời việc sử dụng hình ảnh, thông tin cá nhân của người khác thì phải được người có hình ảnh đó đồng ý. Cụ thể, khoản 1 (Điều 32, Bộ luật Dân sự 2015) quy định: “Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý. Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác”.
Trong xã hội có tự do thì đầu tiên phải kể đến là tự do về thân thể, tự do ngôn luận, tự do lựa chọn trang phục… Việc ăn mặc như thế nào là quyền tự do của mỗi cá nhân. Người khác cũng có quyền bày tỏ quan điểm thái độ của mình đối với cách ăn mặc của những người khác nhưng không được xúc phạm danh dự nhân phẩm của họ.
Về nguyên tắc chung thì việc sử dụng hình ảnh của người khác nơi công cộng có thể không cần xin phép nhưng nếu việc sử dụng hình ảnh đó gây ảnh hưởng đến danh dự nhân phẩm uy tín của người có hình ảnh thì đây cũng là hành vi vi phạm pháp luật.
Theo khoản 2 (Điều 32, Bộ luật Dân sự 2015) quy định một số trường hợp sử dụng hình ảnh của người khác mà không cần phải xin phép: “Việc sử dụng hình ảnh trong trường hợp sau đây không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ: Hình ảnh được sử dụng vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng; Hình ảnh được sử dụng từ các hoạt động công cộng, bao gồm hội nghị, hội thảo, hoạt động thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật và hoạt động công cộng khác mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh”.
Tiến sĩ, luật sư Cường phân tích: “Vấn đề ở đây là khi đưa những hình ảnh, thông tin đó lên mạng xã hội thì người ghi hình ảnh này có quan điểm thái độ như thế nào? Ý kiến quan điểm thái độ của người đưa ra hình ảnh đó có làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh hay không… là những vấn đề quan trọng để xác định việc sử dụng hình ảnh trong trường hợp này có vi phạm pháp luật hay không.
Trường hợp sử dụng hình ảnh của người khác kèm theo những nội dung bình luận ác ý, thiếu thiện chí dẫn đến nhiều người khác vào bình luận, chửi bới xúc phạm đến người có hình ảnh khiến họ bị tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín thì đây là việc sử dụng hình ảnh không được phép, không đúng quy định pháp luật”.
Theo Ts.Ls Đặng Văn Cường, việc ăn mặc như thế nào là quyền tự do của mỗi cá nhân
Ts.Ls Cường cho rằng, về nguyên tắc thì người nào thực hiện hành vi vi phạm pháp luật thì có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý. Trách nhiệm ở đây có thể là bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo quy định tại Điều 101 (Nghị định 15/2020/NĐ-CP) thì hành vi lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân sẽ bị phạt từ 10 triệu đến 20 triệu đồng.
Trường hợp hành vi là xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự nhân phẩm của người khác khiến nạn nhân bị tổn thương nghiêm trọng về đời sống, tâm lý, sức khỏe hoặc hành vi đưa những hình ảnh dâm ô, đồi trụy lên mạng xã hội thì người vi phạm còn có thể bị xử lý hình sự về tội “Làm nhục người khác” hoặc tội “Truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy tùy” thuộc vào hành vi và hậu quả cụ thể.
Đây là những quy định nhằm bảo vệ danh dự nhân phẩm uy tín của công dân, bảo vệ quyền tự do nhân thân và tự do hình ảnh của công dân trước pháp luật. Quy định này không hề mâu thuẫn với quyền tự do ngôn luận, tự do bày tỏ quan điểm thái độ ý kiến của mình đối với các vấn đề xã hội. Pháp luật quy định nhiều quyền tự do dân chủ, trong đó quyền tự do này có thể bị giới hạn bởi quyền tự do khác. Quyền của chủ thể này bị giới hạn bởi quyền của chủ thể khác. Bởi vậy trong xã hội có pháp luật thì vi của con người sẽ được đánh giá bởi những chuẩn mực pháp luật và chuẩn mực đạo đức xã hội.
Khi xã hội càng phát triển thì các quyền tự do dân chủ ngày càng được ghi nhận và đảm bảo thực hiện tốt hơn trong đó có quyền tự do về thân thể, tự do cá nhân, tự do trong cách lựa chọn trang phục, đời sống cá nhân được tôn trọng.
“Nếu cô gái cảm thấy bị tổn thương, bị xúc phạm, bị ảnh hưởng đến uy tín thì hoàn toàn có quyền yêu cầu người có hình ảnh đó phải gỡ bỏ, cải chính và xin lỗi. Nếu gây thiệt hại thì còn có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật. Mọi người đều có quyền sử dụng hình ảnh của người khác nơi công cộng nhưng nếu việc sử dụng hình ảnh đó mà gây ra những tổn thương về tâm lý, ảnh hưởng đến danh dự nhân phẩm uy tín của người có hình ảnh thì hành vi này không được pháp luật cho phép.
Vụ việc trên sẽ là bài học cho những ai thường xuyên hoạt động trên mạng xã hội và sử dụng những hình ảnh nơi công cộng để phục vụ cho mục đích cá nhân hoặc để bày tỏ quan điểm thái độ cá nhân. Việc sử dụng hình ảnh của người khác phải tuân thủ quy định của pháp luật. Dù thuộc trường hợp không phải xin phép thì việc sử dụng hình ảnh đó cũng không được phép nhằm xúc phạm danh dự nhân phẩm, gây tổn hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người có hình ảnh”, luật sư Cường phân tích.