Xem bài viết

Nghệ sỹ Roberto Arcaute thu nhặt rác thải như ống nhựa, vỏ chai… rồi cho chúng một đời sống mới trên gốm. (Ảnh: Minh Thu/Vietnam+)

Khi chúng tôi đến làng gốm Bát Tràng, nghệ sỹ điêu khắc nổi tiếng người Mexico Roberto Arcaute đang cẩn thận dỡ khuôn tác phẩm của mình. Ông đã dành nhiều tháng ở đây để thực hiện dự án nghệ thuật sắp đặt mang thông điệp về môi trường.

Phủi vội lớp bụi đất trên tay, ông hồ hởi chào đón chúng tôi và khoe rằng dự kiến cuối năm nay, tác phẩm sẽ hoàn thành, tiến tới triển lãm tại Mexico và Việt Nam.

Đồ gốm Bát Tràng rất tinh xảo và độc đáo

– Thưa nghệ sỹ, ông có thể giới thiệu đôi chút về dự án nghệ thuật mà mình đang thực hiện được không?

Nghệ sỹ Roberto Arcaute: Tôi đặt tên cho dự án của mình là “Union: Narrations of a civilisation” (Sự tập hợp: Diễn giải về một nền văn minh).

Ý tưởng của tôi là thu thập đồ phế thải như ống nước, đồ gỗ, chai lọ nhựa… Sau đó, tôi tái tạo chúng thành đồ gốm có kích thước như thật. Những vật dụng này sẽ có một đời sống mới trên chất gốm sứ màu trắng. Với các loại chai lọ có nhãn hiệu, tôi cũng sẽ tái hiện tất cả thông tin ghi trên nhãn bằng mực màu xanh lam.

Trong suốt dự án, tôi sẽ phát triển 9 tác phẩm điêu khắc sắp đặt. Ba tác phẩm được làm từ rác thải sinh hoạt như giấy, thủy tinh, chai nhựa, lon, quần áo, một số đồ chơi bằng nhựa, gạch, bao bì, thực phẩm, thiết bị điện tử… Ba tác phẩm được tạo ra từ chất thải đô thị và ba tác phẩm còn lại là rác thải thương mại từ các văn phòng, nhà hàng và cửa hàng.

[Ba tác phẩm nghệ thuật Việt Nam dự triển lãm châu Á-Thái Bình Dương]

“Union” là sự tập hợp, kết nối các đồ vật riêng lẻ thành một khối. Qua đó, tác phẩm sẽ phản ánh xã hội hiện đại của chúng ta, cách loài người tiêu dùng và từ đó dự đoán trước tương lai nhân loại. Thông qua tác phẩm, tôi cũng muốn gửi gắm thông điệp về bảo vệ môi trường thông qua tái chế các vật dụng.

Tôi đã theo đuổi dự án này 5 năm với sự tài trợ của Chính phủ Mexico. Lần này, tôi sang Việt Nam và đến Bát Tràng để sáng tác cũng là nhờ sự giới thiệu của Đại sứ quán Mexico tại Việt Nam.

Trước đó, tôi đã thực hiện dự án ở Mexico, Mỹ, Trung Quốc và một số nước khác. Tôi nghĩ Việt Nam sẽ là điểm đến cuối cùng, sau đó tôi sẽ hoàn tất công trình này.

Nghệ sỹ kiểm tra tác phẩm của mình. (Ảnh: Minh Thu/Vietnam+)

– Vì sao ông lại chọn Việt Nam và làng gốm Bát Tràng là điểm đến trong hành trình của mình?

Nghệ sỹ Roberto Arcaute: Tôi đến Việt Nam lần đầu tiên cách đây 8 năm. Lúc đó, tôi là một khách du lịch, do đó tôi đã có cơ hội tìm hiểu Việt Nam dưới góc độ văn hóa. Đây là một đất nước tươi đẹp, giàu bản sắc. Từ lúc đó, tôi đã chú ý đến đồ gốm thủ công Việt Nam, rất tinh xảo và độc đáo.

– Vậy ông nhận thấy đồ gốm Việt Nam có sự khác biệt như thế nào so với các quốc gia mà ông đã từng đặt chân tới?

Nghệ sỹ Roberto Arcaute: Tại Mexico, chúng tôi sản xuất gốm phục vụ xây dựng và công nghiệp chứ không phải đồ thủ công mỹ nghệ. Một số quốc gia châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam… mới có khái niệm đồ gốm thủ công.

Việt Nam có nền văn hóa tương đồng với các quốc gia khác trong khu vực nhưng cũng có những bản sắc rất riêng và đồ gốm là một ví dụ. Chất đất sét ở Bát Tràng rất khác với những nơi tôi đã đi qua. Ngoài ra, một điểm nổi bật nhất là tính thủ công trong sản phẩm.

Tôi đã đến trấn Cảnh Đức, Giang Tây, thủ phủ gốm sứ ở Trung Quốc. Song đến Bát Tràng, tôi vẫn vô cùng ấn tượng khi thấy mỗi người nghệ nhân đều chăm chút cho từng tác phẩm của mình để có được phiên bản tốt nhất. Họ không chú trọng sản xuất hàng loạt.

Tôi nghĩ gốm Bát Tràng đang trở nên nổi tiếng trên thế giới và sắp tới, chúng ta sẽ được nghe nhiều hơn về làng gốm tuyệt vời này của Việt Nam.

Nghệ sỹ chuẩn bị dỡ khuôn tác phẩm tại làng gốm Bát Tràng. (Ảnh: Minh Thu/Vietnam+)

– Xin ông chia sẻ thêm về kế hoạch hoàn tất và trưng bày tác phẩm?

Nghệ sỹ Roberto Arcaute: Như tôi đã nói, tôi đã có 5 năm thực hiện dự án này. Năm nay tôi sẽ đi đi về về giữa Việt Nam và Mexico để hoàn tất tác phẩm. Cụ thể, tôi đến Việt Nam vào tháng Sáu, thảng Bảy và tháng 11. Kế hoạch là như vậy nhưng có thể tôi sẽ còn quay lại nếu chưa xong tác phẩm.

Năm sau, tôi sẽ triển lãm dự án của mình tại Mexico và Việt Nam đồng thời xuất bản một cuốn sách mô tả toàn bộ dự án bằng 4 thứ tiếng: Tây Ban Nha, Anh, Trung Quốc và Việt Nam.

– Tôi hình dung ra rằng tác phẩm rất phức tạp và có kích thước lớn, ông đã lường trước khó khăn khi vận chuyển chưa?

Nghệ sỹ Roberto Arcaute: Có chứ, tôi vẫn vừa làm, vừa đóng gói. Việc vận chuyển hàng hóa giữa Việt Nam và Mỹ khá thuận lợi nên tôi sẽ tiến hành giao nhận các phần của tác phẩm tại Texas. Thành phố Monterrey nơi tôi sống cách Texas chỉ 2 giờ đi xe hơi.

Con người tạo nên sự khác biệt của Việt Nam

– Trong thời gian sống và làm việc ở Việt Nam, ông có ấn tượng như thế nào về đất nước và con người nơi đây?

Nghệ sỹ Roberto Arcaute: Điều nổi bật nhất là con người Việt Nam hồn hậu, tốt bụng và chăm chỉ. Ngay tại Bát Tràng, sự chăm chú, sáng tạo và tinh thần làm việc của người dân là điều mà tôi nhìn thấy hàng ngày. Mọi người đoàn kết và tận tình giúp đỡ nhau. Không nghi ngờ gì nữa, con người chính là yếu tố tạo ra sự khác biệt của Việt Nam so với các quốc gia khác.

Bật mí với bạn rằng tôi tự đi xe máy từ trung tâm Hà Nội (nơi tôi ở) để đến Bát Tràng. Tôi có bằng lái quốc tế nên việc lái xe không khó khăn gì dù nhiều người nước ngoài e ngại giao thông ở Thủ đô.

Tôi đã mất nhiều ngày đi tìm xưởng gốm và lò nung phù hợp để sáng tác. Cuối cùng, tôi cũng tìm được một xưởng có người biết tiếng Anh và có thể giúp tôi làm khuôn, cho tôi một không gian để làm việc mà không ảnh hưởng đến việc sản xuất của xưởng.

Mỗi ngày, tôi rời nhà từ sáng sớm và trở về khi hoàng hôn. Trên đường đi, tôi luôn nghe thấy những âm thanh rất đặc biệt. Mọi người nói rằng đó là tiếng ve kêu mùa Hè. Đó là lần đầu tiên trong đời tôi được nghe những âm thanh như vậy.

Một điều thú vị khác là Hà Nội rất nhiều sông hồ và mùa này thì có mưa thường xuyên. Tôi thấy khí hậu ở đây thật tuyệt vời. Quê hương tôi ở Monterrey, một vùng khô hạn nhiều sa mạc, đồi núi và không có nguồn nước tự nhiên, nên khi thấy Hà Nội nhiều sông hồ, tôi vô cùng thích thú. Khi băng qua sông Hồng, tôi thường cố đi chậm lại để ngắm cảnh.

Ấn tượng sâu đậm nhất đối với nghệ sỹ Mexico là những con người Việt Nam thân thiện, tốt bụng. (Ảnh: Minh Thu/Vietnam+)

– Ông có tìm hiểu về nghệ thuật đương đại Việt Nam không?

Nghệ sỹ Roberto Arcaute: Tất nhiên là có. Tôi đã có dịp đến giao lưu và trò chuyện với giảng viên và sinh viên tại trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Tôi cũng đến dự triển lãm của nghệ sỹ Ly Hoàng Ly ở Hà Nội. Cô ấy là một nghệ sỹ đương đại tài năng, là gương mặt đại diện cho một tầm nhìn lớn về nghệ thuật hiện nay ở Việt Nam.

– Năm nay, ông đến Việt Nam để sáng tác. Vậy trong tương lai, ông có kế hoạch quay trở lại để du lịch không?

Nghệ sỹ Roberto Arcaute: Tôi định sang năm sẽ đưa vợ sang thăm Việt Nam. Chúng tôi sẽ đến Thành phố Hồ Chí Minh, Hội An và một số nơi khác để tìm hiểu văn hóa bản địa./.